Categorieën
Analyses Voorpagina

Bed, Bad, Bom

rutte-2

Het grote Schuren & Wrijven is begonnen tussen coalitiepartijen VVD en PvdA. Nu de hervormingsagenda uit het regeerakkoord is voltooid schort het aan motivatie om samen te blijven werken. Ondertussen worden bommetjes onder het kabinet gelegd.

Een liefdeloos verstandshuwelijk houdt het meestal langer vol vanwege de kinderen. Maar wat als die het huis uit zijn?

Het schetst de situatie in de regeringscoalitie. De grote hervormingen van Rutte-2 zijn voltooid en nieuwe voorstellen kunnen wederzijds op minder welwillendheid rekenen.

De afgelopen weken was het gemor in VVD-kringen weer duidelijk hoorbaar over de naheffing die belastingbetalers krijgen en over de in hun ogen vervelende herschikking in de autobelasting-tarieven.

De VVD-fractie kreeg en nam de vrijheid om met staatssecretaris Wiebes een opzichtig toneelstukje op te voeren. Boodschap aan de kiezer: wij worden hier nu eenmaal toe gedwongen. De wil om volledig achter lastige compromissen te staan is afgenomen.

Dat geldt ook voor de bereidheid om weer met Alexander Pechtold om de tafel te gaan zitten voor het sluiten van akkoorden. Het vooruitzicht van een grote D66-winst bij de Provinciale Verkiezingen en dientengevolge een nóg zelfverzekerder Pechtold doet zowel PvdA als VVD gruwen.

De bewindsploeg van VVD en PvdA was op cruciale momenten de pot lijm die de zaak bij elkaar hield. Dat komt ook doordat meeste bewindslieden genuanceerder over de verschillen tussen elkaar denken dan de fracties doen. Zo was het bepaald niet zeker dat alle PvdA-ministers het eens waren met dat deel van de eigen fractie dat zich tegen de strafbaarstelling van illegaliteit keerde.

De bereidheid in de ministersploeg om elkaar ‘comfort te bieden’ was groot. Al die tijd was er eigenlijk één bewindslid dat stoïcijns zijn eigen weg ging: Fred Teeven. Dat was tot nu toe beheersbaar en vooral een probleem van de VVD, maar het vertrek van Frans Timmermans bracht Bert Koenders terug naar Den Haag.

De overeenkomst tussen Teeven en Koenders is dat je ze allebei Prinzipenreiters zou kunnen noemen. Koenders was als minister in Balkenende-IV één van de aanjagers van het principiële verzet tegen verlenging van de Afghanistan-missie, zeker nadat hij zich gepiepeld voelde door Maxime Verhagen.

Bed, Bad, Bom

Begin volgend jaar — vóór de cruciale Provinciale Statenverkiezingen die de samenstelling van de Senaat bepalen — moet Koenders naar de Raad van Europa. Daar zal hij het regeringsstandpunt inzake Bed, Bad & Brood voor uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten verkondigen.

Fred Teeven zit daar blijkens geluiden uit zijn ministerie in ieder geval zeer ongenuanceerd in: het gaat wat hem betreft niet gebeuren, klaar. En hij laat intern geen middel ongeschuwd om dat duidelijk te maken.

Tot nu toe heeft iedereen het in publieke uitingen vooral over het proces van de standpuntvorming gehad, maar er komt snel een moment dat de VVD- en PvdA-ministers het inhoudelijk eens moeten worden over een standpunt. Koenders kan immers niet met een tweeledig standpunt naar het Comité van Ministers van de Raad van Europa afreizen.

Het probleem is dat er geen onderhandelingruimte in het onderwerp zit. Je kunt niet een béétje voor of tegen bed, bad & brood zijn. Je stemt voor, of je stemt tegen.  Een ander politiek zwaar wegend voorstel waartegen een standpunt over bed, bad & brood uitgeruild zou kunnen worden lijkt ook niet voorradig. Daarbij geldt: hoe meer je een onderwerp op de spits drijft door publieke uitspraken, hoe hoger de prijs van het compromis en hoe groter dus de weerstand.

Het politieke probleem-moment zit dus niet bij Koenders wanneer hij op de knop van de microfoon drukt in de vergaderzaal van de Raad van Europa, maar daarvoor, als de ministerraad tot één standpunt moet komen.

Op twee punten zijn moeilijkheden te verwachten. Enerzijds tussen de stekelige Teeven en de principiële Koenders, maar ook tussen de PvdA-bewindslieden en een fiks deel van de eigen fractie.

Na alles wat voorgevallen is tussen Teeven en de PvdA-fractie is het geduld bij een flink deel van de laatste op. Nóg een rondje kanonneerboot-diplomatie van Teeven maakt de boel onbeheersbaar voor Samsom en Asscher. Vooral ook omdat dan in de fractie de vraag zich aandient aan welke kant die twee nu eigenlijk staan.

(Beeld: Creative Commons licentie)