Categorieën
Analyses Meningen Voorpagina

Belastingontwijking: geen enquête zonder aanbevelingen

De parlementaire mini-enquête naar belastingontwijking zal meer moeten zijn dan alleen het onder ede horen van gedaagden. De Tweede Kamer zal er ook conclusies aan moeten verbinden en zich moeten binden aan concrete, gedegen aanbevelingen. Anders wordt het (weer) een wassen neus.

Panama (beeld: Creative Commons licentie)
Panama (beeld: Creative Commons licentie)

Wederom ophef en verontwaardiging wegens belastingontduiking en -ontwijking, ditmaal naar aanleiding van de Panama Papers. Nu zijn leden van met name linkse politieke partijen het zat. Ze willen en krijgen een parlementaire mini-enquête om mensen die tot dusver weigerden mee te werken aan hoorzittingen onder ede te kunnen horen.

Het is te hopen en waarschijnlijk te verwachten dat de gedaagden grote spiegels meenemen. Want dat kan politiek Den Haag goed gebruiken; een paar weken geleden nog riep bijna de voltallige Tweede Kamer (inclusief nota ben de SP) immers op tot belastingontwijking voor ‘onze’ havens.

Vraag: hoe komt het dat bedrijven en personen op legale wijze geld kunnen wegsluizen? Een flauwe vraag, want het antwoord zit er al in: het is legaal, dus het is wettelijk toegestaan. Dat kan maar één ding betekenen, namelijk dat de wetgever het mogelijk heeft gemaakt.

In het hierboven gelinkte artikel over belastingontwijking voor Nederlandse havens wordt het SP-Kamerlid Farshad Bashir geciteerd, die on the record in een Kamervergadering pleitte voor het opzetten van een fiscale ontwijkingsconstructie via Ierland voor de havens.

Opdat werkgelegenheid niet verloren gaat omdat de concurrentiepositie mogelijk verslechtert door het gelijk trekken van vennootschaps-belastingen voor Europese havens. Voor Nederland betekent dit dat de vennootschapsbelasting voor de havenbedrijven omhoog gaat.

En zo maakte Bashir met één citaat duidelijk waar het probleem zit.

Nederlandse bestuurders hebben altijd de mond vol van de aantrekkelijkheid van Nederland voor het bedrijfsleven. Dat komt door de goede infrastructuur, zeggen ze dan trots, en de relatief hoge en goede opleiding van het beschikbare personeel. En Nederlanders spreken zo goed Engels, en we zijn een innovatief volkje dat bovendien regelmatig de lonen matigt.

Dat Nederland er in internationaal verband een dubieuze belastingmoraal op nahoudt wordt zelden genoemd maar is even zo goed belangrijk. Dat de Staat en gemeenten maar al te vaak fiscale cadeautjes uitdelen om bedrijven naar Nederland te lokken of het feit dat ze graag wijzen op de Nederlandse hobby die tax rulings heet komt PR-technisch minder goed uit naar de boze burger toe.

Geen woorden maar…
De terechte ophef over de Panama Papers – miljoenen gelekte documenten die aan het licht brengen hoe bedrijven en welgestelden via Panama belasting ontdoken en ontweken – dwingt politici er nu toe een hard standpunt in te nemen. En wat je communiceert, moet je waarmaken.

Natuurlijk zijn veel partijen oprecht in hun boosheid. Ook Kamerleden betalen belasting. Zij voelen heus de onrechtvaardigheid van het zelf netjes afstaan van een deel van hun inkomen terwijl in de schaduw anderen via sluip- en kruipweggetjes ontkomen aan betalen.

De vraag is wat de parlementaire mini-enquête zal opleveren. Vermoedelijk concreet vrij weinig.

Minister Dijsselbloem zal zeker ook gehoord worden. Zoals hij tot nu toe structureel gedaan heeft zal hij wijzen op de reeks hervormingen en veranderingen die al in gang zijn gezet door de OESO, de G20 en de Europese Unie. Het gelijktrekken van vennootschapsbelastingen voor havens is daar ironisch genoeg een voorbeeld van.

Dijsselbloem laat zo af en toe doorschemeren dat ook hij iets wil doen aan de dubieuze naam die Nederland heeft. Maar ja, daar verbindt hij wel de voorwaarde aan dat de concurrentiepositie van Nederland niet mag verslechteren. Dus: als belastingontwijking-constructies worden geschrapt, bedrijven daardoor meer belasting zouden moeten betalen en Nederland daardoor mogelijk onaantrekkelijker wordt, dan moet de bedrijfsbelasting verlaagd worden (zie onderaan het artikel).

Niet het wat, maar het hoe
Juristen en fiscalisten zullen Nederland voor de draaiende camera’s duidelijk maken dat het toch echt de politiek is die de praktijk van tax rulings, tax incentives, tax holidays en natuurlijk vooral manieren van ontwijking zoals de in de hele wereld bekende royalties-regeling mogelijk maakt. En daar zelfs mee schermt.

Neem deze – inmiddels verwijderde – pagina van de marketingorganisatie van de gemeente Amsterdam die de beschikbare fiscale voordelen, cadeautjes en trucjes netjes op een rij zet voor wie overweegt zijn bedrijf te vestigen in de stad. (Link is van Google webcache.)

De mini-enquête gaat vooral om het onder ede kunnen horen van gedaagden. Het is ook een veel kortere procedure dan een volledige parlementaire enquête. Zo lang heeft de huidige Tweede Kamer niet; over minder dan een jaar zijn er verkiezingen.

Niettemin is het belangrijk dat de enquêtecommissie of de Tweede Kamer conclusies trekt en vooral aanbevelingen doet. Uit zulke aanbevelingen moet blijken hoe serieus de Kamer het probleem echt wil aanpakken.

Want dát politici paal en perk willen stellen aan onrechtvaardige belastingontwijking is helder, maar zoals altijd is de belangrijkste vraag niet het formuleren van het wat, maar het hoe.