Categorieën
Analyses Verkiezingen Voorpagina

Het eerste debat, uitgezonden op 15/11/2006, via EénVandaag, kende eigenlijk alleen maar verliezers. Het bewijs: de ongeveer 5.000 leden van het ‘EénVandaag’- televisieprogramma, mede- verantwoordelijk voor de organisatie van het debat, wezen Jan Marijnissen (SP) als winnaar van het debat aan. Want de mening van deze blog is: waar een onvervalste demagoog wordt aangewezen als winnaar van een debat, hebben zijn concurrenten het laten zitten.

Als kijker moet je je sowieso vragen stellen bij zo’n uitslag. Want tsja, 5.000 panel-leden die een winnaar aanwijzen, terwijl je weet dat de uitslag van zo’n snapshot breed uitgemeten wordt in de media… Ik zou het als campagneleider wel weten als je even snel wilt scoren. Zorg dat je veel medestanders in zo’n panel hebt, en zéker als het relatief makkelijk is om er vriendjes aan te melden. En noem mij paranoïde, maar het is zeker niet de eerste keer dat het EénVandaag-kijkerspanel Jan Marijnissen uitroept tot winnaar van iets. Liever had ik daarom een peiling van niet-panelleden maar gewone kijkers onder ogen gekregen, desnoods een dag of wat later. Wellicht komt dat nog; in de ‘gewone’ peilingen van TNS-NIPO, Interview-NSS en zelfs die van Maurice de Hond van de komende dagen.

Verder gingen de lijsttrekkers van de partijen tijdens het debat wat mij betreft redelijk gelijk op, in het gebekvecht.

  • Mark Rutte (VVD) was ongekend fel in het debat, maar hij moest ook wel; hij staat binnen de VVD onder gróte druk om de VVD weer uit het slop te trekken. Maar ondanks zijn gemaakte spitsvondigheden viel hij toch steeds weer terug in de technocratische, bijna ambtelijke en wollige taal die het goed doet tijdens een gesprek met andere ambtelijke technocraten, maar niet als het je doel is om mensen, televisiekijkers over te halen.
  • Jan Marijnissen (SP) beriep zich, zoals altijd, vrij demagogisch op het ‘sociale onderbuikgevoel’, oftewel het oproepen van emotie. Toch kwam die ene eigenschap waarom hij binnen ‘Den Haag’ berucht is – enorm driftig worden als het even niet van een leien dakje gaat – bij tijd en wijle opzetten, vooral tijdens het een-op-een-debat met Mark Rutte over welvaart. Het was opvallend dat dat kennelijk niet opviel.
  • André Rouvoet (ChristenUnie) mocht zich warmen aan de belangstellend hete spotlights, want voor velen is hij nog een vraagteken, en dus wilden ook de presentatoren precies van de hoed en de rand weten. Opmerkelijk was dat Rouvoet vooral van leer trok tegen CDA-leider Jan-Peter Balkenende en Mark Rutte. Zijn aangewezen plek – naast Balkenende en Rutte – leek niet op zijn plaats. Maar Rouvoet richt zich dan ook duidelijk op de sociale christelijken die zich door het CDA in de steek gelaten voelen.
  • Jan-Peter Balkenende (CDA) voelde zich op sommige momenten zichtbaar ongemakkelijk, en wat sommige commentatoren niet voor mogelijk hadden gehouden, gebeurde alsnog: hij liet zich tijdens het één-op-één-debat met PvdA-leider Wouter Bos tóch nog uit zijn tent lokken, terwijl Bos de rust zelve bleef. De korte doch triomfantelijke glimlach van Bos, gecombineerd met de onzekere lach van opluchting van Balkenende (omdat het debatje was afgelopen) spraken boekdelen. (Maar helpt het Bos? Nee.) Daarnaast had hij, of durfde hij geen fel antwoord te hebben op de kritiek van André Rouvoet, wellicht om hem niet teveel voor het hoofd te stoten voor de eventuele aankomende regeringsformatie.
  • Femke Halsema (GroenLinks) gedroeg zich bij flarden als voormalig D66-lijsttrekker Els Borst in 1998; als de moeder die de kleine jongens zo bij tijd en wijle tot de orde riep. Daarbij kon ze haar licht belerende toontje toch niet altijd onderdrukken. Tegelijkertijd was duidelijk dat ze – net als Wouter Bos – vilein genoeg was om bij Balkenende het bloed onder de nagels vandaan te halen.
  • Wouter Bos (PvdA) leek vreemd genoeg nog wel het meest ontspannen. Ondanks het feit dat juist hij veel in te halen en goed te maken heeft, was het juist Balkenende die gespannen overkwam tijdens zijn één-op-één-debat met Bos, maar ook op momenten dat hij geconfronteerd werd met Bos na die mini-debatjes. Maar ondanks Bos’ sterke opstelling zal het op televisie uitgezonden deel van het debat hem in de peilingen niet helpen.

Nee, dan het deel dat niet werd uitgezonden, namelijk: het debat met de studenten in de zaal. In tegenstelling tot het opgefokte gehakketak dat op de televisie te zien was, bood juist dat debat wérkelijk inzicht in de inhoudelijke verschillen tussen de partijen. In alle rust reageerden de lijsttrekkers op stellingen, opmerkingen en vragen uit de zaal, en gingen daarbij ook in dezelfde rust op elkaar in. Een verademing. Ik kan u zeggen: op basis van dat NIET UITGEZONDEN(!) deel van het debat heb ik mijn keuze voor 22 november gemaakt.

Dus doet u uzelf een plezier, vooral als u nog niet weet waar u op wilt stemmen, en bekijk hier via de EenVandaag-site het debat met de studenten. U zult er nog van opkijken. Enkele dingen zal ik u in ieder geval alvast verklappen: Jan-Peter Balkenende komt er een stuk minder goed vanaf dan zijn campagne-gestuurde alter-ego in het op de televisie uitgezonden debat, en Wouter Bos blijkt zowaar over visies te beschikken!