Categorieën
Analyses Meningen Voorpagina

Chaotische taferelen bij D66 Amsterdam

D66 Amsterdam heeft iets uit te leggen. De partij stapte vrijdag 19 maart met veel misbaar uit de collegeonderhandelingen met PvdA en Groenlinks. Volgens D66-leider 9Ageeth Telleman negeerde PvdA-leider Lodewijk Asscher de wens van D66 om zich niet te laten benoemen tot waarnemend burgemeester van Amsterdam. Een wens die D66 niet uitsprak tegen de Commissaris van de Koninging, die de waarnemend burgemeester benoemt. Goed invoerden zeggen dat er op de achtergrond meer speelde dan alleen de vele petten die Asscher zich aanmat.

De principiële beslissing van D66 om tegen de benoeming van Lodewijk Asscher als waarnemend burgemeester te zijn snijdt enig hout, maar D66-leider Telleman heeft zich in zulke rare bochten gewrongen in de dagen voorafgaand aan de benoeming van Asscher dat de beweegredenen van D66 op zijn minst verdacht zijn.

Op vrijdag 12 maart kondigde Job Cohen aan dat hij per direct zijn functie van burgemeester neerlegde om kandidaat-lijsttrekker voor de PvdA te worden. Diezelfde dag nog liet loco-burgemeester Lodewijk Asscher weten zich te kandideren als waarnemend burgemeester, totdat er een nieuwe burgmeester wordt benoemd door het nieuwe kabinet. Asscher zou daarmee partijleider van de PvdA in Amsterdam zijn, wethouder van Financiën, leider van de PvdA-delegatie die de collegeonderhandelingen met Groenlinks en D66 doet, èn waarnemend burgemeester.

D66 was inmiddels in coalitieonderhandelingen met de PvdA, en liet op maandag 15 maart weten een burgemeester van een andere stad of een niet aan een partij gebonden kandidaat te preferen. Hoewel PvdA, Groenlinks en D66 verder praatten over de vorming van een college, bracht D66 de wens niet naar voren tijdens de gesprekken.

Dat komt mogelijk, zo bleek achteraf uit woorden van Commissaris van de Koningin Elisabeth Post, doordat D66-leider Ageeth Telleman de zaak tussen de benoeming van Asscher en de collegeonderhandelingen als twee aparte zaken zag. “Telleman liet weten de benoeming en de collegeonderhandelingen strikt gescheiden te willen houden”, zegt Post in de papieren versie van Het Parool van zaterdag 20 maart.

Post voerde gesprekken met de fractievoorzitters van alle partijen in de Amsterdamse gemeenteraad, om te inventariseren welk kandidatenprofiel door hen geprefereerd werd. D66 maakte dat profiel kenbaar tijdens de gesprekken, maar zei niet expliciet tegen Post dat de benoeming van Asscher op onoverkomelijke weerstand zou stuiten. Op geen enkel moment heeft D66 expliciet tegen de PvdA gezegd dat Lodewijk Asscher wat hen betreft geen waarnemend burgemeester mocht worden. Een woordvoerder van D66 zegt hierover “dat het wel zo opgevat had moeten worden”.

Onderhandelingen
Inmiddels waren de collegeonderhandelingen al ver gevorderd – zij het dat de procedure enigszins omgekeerd was. Normaal schuiven partijen bij elkaar aan om eerst te onderhandelen over de inhoudelijke overeenkomsten en de verschillen. Zijn de partijen er inhoudelijk uit en ligt er een akkoord, dan worden de wethoudersposten en portefeuilles verdeeld.

Maar ingevoerden zeggen dat het nu juist andersom ging. D66 wilde naar verluidt eerst spreken over de wethouders en de portefeuilles, en daarna komen tot een inhoudelijk vergelijk. Dit lijkt bevestigd te worden door uitspraken van PvdA-fractievoorzitter Frank de Wolf, die verklaarde dat D66 en de PvdA er nog ongeveer anderhalve week voor nodig zouden hebben gehad om tot een akkoord te komen. De PvdA heeft volgens ingewijden laten weten moeite te hebben gehad met de omgekeerde volgorde van onderhandelen. Ook zou D66 hebben ingezet op het binnenhalen van de zware post Financiën, iets waar de PvdA op tegen was.

Resumerend: op vrijdag 12 maart geeft Asscher aan kandidaat te zijn voor het waarnemend burgemeesterschap. Op maandag 15 maart laat D66 weten een andere kandidaat te prefereren. Tegen Commissaris van de Koningin Elisabeth Post zegt D66-leider de zaak rond Asscher en de collegeonderhandelingen als gescheiden zaken te zien – een helder signaal aan de PvdA en de buitenwereld dat Asscher’s benoeming voor D66 geen halszaak betreft. Op woensdag 17 maart geven D66 en PvdA te kennen met elkaar verder te willen – nogmaals een bevestiging van Telleman’s woorden aan Post.

Telleman gooit de deur dicht
Maar dan, luttele uren na de benoeming van Asscher tot waarnemend burgemeester van Amsterdam, geeft Telleman op vrijdag 19 maart vlak na het middaguur een kort van tevoren aangekondigde persconferentie waarin zij met groot misbaar aankondigt dat de benoeming van Asscher een breekpunt was voor D66, en dat van verdere coalitieonderhandelingen geen sprake meer kan zijn.

Dit gebeurde nadat D66 op donderdag 18 maart, één dag voor de benoeming van de waarnemend burgemeester, uiteindelijk expliciet aan de PvdA liet weten dat een benoeming van Lodewijk Asscher tot waarnemend burgemeester de collegeonderhandelingen in gevaar zou brengen, aldus een woordvoerder van D66. Een bron dichtbij de PvdA bevestigt dit. Telleman belde Asscher donderdagavond laat, rond 23:00, persoonlijk met de mededeling dat de benoeming voor D66 een halszaak was geworden.

Over de woorden van Commissaris van de Koningin Post, die in Het Parool zegt verrast te zijn door de stap van D66 omdat Telleman had gezegd de zaak rond Asscher en de onderhandelingen als gescheiden onderwerpen te zien, zegt de D66- woordvoerder nu: “Ageeth Telleman gaf tijdens het gesprek aan dat zij niet met de commissaris wilde praten over de collegeonderhandelingen. Zij heeft daarmee willen aangeven dat ze met Post alleen over de benoeming van de waarnemend burgemeester wilde spreken. Dat was de ‘strikte scheiding’ waar Telleman het over had” – daarmee suggererend dat de commissaris de woorden van Telleman kennelijk verkeerd heeft begrepen.

Op de vraag of het kan dat commissaris Post het opvatte als zou Telleman de benoemingskwestie niet schadelijk voor de collegeonderhandelingen zien, omdat ze het één niet als voorwaarde wilde zien voor het ander, wilde de woordvoerder niet ingaan. Tevens kon de woordvoerder geen uitsluitsel geven over de vraag of Telleman expliciet tegen Post heeft gezegd dat Asscher’s benoeming wat D66 betreft niet door de beugel kon.

Blijft staan dat D66 op 12 maart al wist van de kandidatuur van Asscher, maar daar pas tot vlak voor vrijdag 19 maart expliciet aangaf het te zien als een breekpunt voor de onderhandelingen.

UPDATE
Ik heb de laatste drie alinea’s die hier stonden verwijderd. Ik vond ze achteraf weinig toevoegen aan het verhaal en teveel neigen naar ‘hear-say reporting’. Deze blog is niet journalistiek, maar ’t is ook geen roddelsite. Roddelen doen we in café’s.

UPDATE II
Soms moet ik wat eerder op de dag kranten lezen. Op pagina 9 van de krant schrijven de voortreffelijke Addie Schulte en Bas Soetenhorst een voor D66 rauwe constructie, die het amateurisme, de chaos en het geklungel zoals ik hierboven beschreef bevestigt. Ze weten ook nog te melden dat op vrijdag 12 maart al aan alle bijeengeroepen fractievoorzitters werd medegedeeld dat Cohen zou aftreden en Asscher de intentie uitsprak om waarnemend burgemeester te worden, Telleman zweeg.

En als klap op de vuurpijl wijzen ook Schulte en Soetenhorst naar bemoeienis met de kwestie door Alexander Pechtold. Staat D66 Amsterdam dan inderdaad onder curatele van de D66-top in Den Haag?