Categorieën
Analyses Voorpagina

Drie weken in maart

Rutte, Wilders en Verhagen stappen drie weken lang een wasmachine in die op vol centrifugeren gaat. Zo zal het ongeveer aanvoelen voor hen en voor het land. De nieuwe formatieonderhandelingen – want dat zijn het – zullen de volgende verkiezingen bepalen, en ze weten het.

Strategisch gelek. Assistenten van secondanten die op het juiste moment opduiken in de juiste café’s naast de juiste journalisten. De hekken van het Catshuis verlicht door TV-lampen. Schimmige WhatsAppjes en Ping-berichtjes. Pijnlijke voorstellen van een partij die uitlekken net als Ipsos/Synovate aan het peilen is. Partijprominenten die opeens best iets willen zeggen over de andere partij. Gefingeerde kwaadheid van zegslieden, redacties van actualiteitenprogramma’s die niet begrijpen dat zegslieden niet snappen hoe belangrijk hun  programma’s wel niet zijn, frisse en fruitige verslaggevers die na twee weken van dit gedoe gefrustreerd en afgemat smeken om vakantie.

Dat alles staat Nederland de komende weken te wachten vanaf die paar vierkante kilometer in Den Haag. De inzet: niets minder dan de politieke toekomst van Mark Rutte, Maxime Verhagen en Geert Wilders.

De drie hebben tijdens de onderhandelingen één agendapunt gemeen: ze willen met het minste aantal kleerscheuren het Catshuis weer verlaten. Want dat is het doel van politieke partijen die vissen in dezelfde electorale vijver en onderhandelen over zeer pijnlijke bezuinigingen.

Onderwijl houden ze hun kaarten tegen de borst. Niemand mag weten met welke inzet Rutte, Verhagen en Wilders de verkiezingen in gaan. Toch zijn er een paar ‘makkies’.

Inkoppertjes

Die nullijn voor ambtenaren komt er. Zowel Wilders als Rutte willen snijden in ontwikkelingssamenwerking, dus tenzij Verhagen wil breken gaat daar het mes in. Want zowel rechtse als linkse kiezers vinden de eigen portemonnee toch wat belangrijker, ook bij het CDA. Bovendien is het onderhandelingstechnisch handig dit onderwerp zo snel mogelijk achter de rug te hebben. Snelle overeenstemming slaat Wilders een wapen uit handen.

Defensie wordt ontzien – tenzij Rutte en Verhagen graag een andere minister van Defensie willen dan brokkenpiloot Hans Hillen. Maar zal de VVD nog meer mannen in het groen tegen zich in het harnas willen jagen? Vermoedelijk niet.

Zorgenkindjes zijn onderwijs, de zorg en veiligheid. Uit alle onderzoeken en peilingen blijkt dat Nederland niet wil dat er op die drie bezuinigd wordt. Toch zal wéér het mes in de zorg gezet moeten worden, al was het maar omdat de realiteit keihard op de deuren van het Catshuis beukt: de prognoses van de toekomstige zorgkosten overstijgen alles.

De drukmiddelen en ruilobjecten bevinden zich in de hoek van de sociale zekerheid. Hier vinden Rutte en Verhagen elkaar en weten ze Wilders tegenover zich. Ex-VVD’er Wilders kopieerde standpunten van de SP en PvdA over ontslagbescherming (versoepelen?), de hoogte en lengte van uitkeringen en de AOW-leeftijd (eerder verhogen of niet?). Het zijn de bouwstenen voor de brug die hij sloeg tussen gedesillusioneerde SP-kiezers, linkse CDA’ers en zijn partij.

De heetste aardappel op de onderhandelingstafel is de hypotheekrenteaftrek. Dat is zowel een probleem als een kans. Drijf het voor de buitenwacht op de spits en iedereen concentreert zich daarop, waardoor het zicht op al het andere verdwijnt.

Landmijnen

Kan dit nog misgaan? De kans dat de drie heren eruit komen is groter dan niet. Toch zijn er een paar landmijnen. Kan Rutte zijn positie als primus inter pares behouden en zijn machtspositie als premier uitspelen? Of laat hij zich door sluwe vos Verhagen meetrekken in het modderworstelen? Het is immers staand CDA-beleid dat de coalitiepartner moet worden besmeurd met de schuld der dingen. De leidende figuren van VVD en CDA trekken tot nu toe in eenheid op, maar eenmaal beland in een hogedrukpan op modderniveau kan er van alles gebeuren.

Doet Verhagen een meesterzet door voor te stellen dat de PVV tot de regering toetreedt, met ministers en al? Het is dé kans om Wilders in te kapselen en Rutte verder aan het lot van het CDA te binden.

Het CDA staat in elk geval het zwakst. Die partij wil hoe dan ook nu geen verkiezingen en is daarmee uiterst kwetsbaar voor power plays.

Dat maakt het CDA kneedbaar voor Rutte, die zijn lange termijnstrategie wil vervolmaken: de VVD uitbouwen tot de nieuwe volkspartij op rechts. Wilders wil pas verkiezingen als hij kans maakt de grootste te worden.

Dus tenzij Wilders vanwege een wilde strategische fantasie denkt een electoraal slaatje te kunnen slaan uit het mislukken van de onderhandelingen, gaat deze Catshuis-formatie gewoon slagen.

3 reacties op “Drie weken in maart”

Kaj, ga je er niet íets te snel vanuit dat het CDA nu hoe dan ook geen verkiezingen wil? Vergeet niet dat de top op het bot vernederde christendemocraten de bezuinigingen op OS weleens zouden kunnen aangrijpen om de breuk van Balkenende IV (toen de breker de bonus kaapte) te re-enacten en zo te laten zien dat ze wel degelijk ruggengraat hebben. De ‘wilde strategische fantasie’ zou dus weleens in de hoofden van CDA-ers kunnen spelen.

Je lijkt te onderschatten hoezeer Verhagen’s positie gebonden is aan het welslagen van dit kabinet. Alleen al daarom is hij erop gebrand dit tot een succes te maken; het tweede, evenzo belangrijke is dat het CDA geen alternatief heeft. Verkiezingen wil het niet, en wegkwijnen en vermorzeld worden in de oppositie, tussen VVD en PVV, wil het ook niet.

Reacties zijn gesloten.