COLUMN: Geheime inzet Nederlanders niets nieuws

Nederland kent veel openheid. Juist daarom gebeurt hier zoveel in het geheim. Zoals het inzetten van militairen.

<COLUMN In het NOS Journaal van donderdag 5 februari speculeerde een Amerikaanse oud-militair over de mogelijke inzet van Nederlandse speciale troepen in Irak, tijdens de Amerikaanse invasie van dat land.

“Ik gok maar wat”, zei hij, antwoordend op vragen over de mogelijke inzet van Nederlandse troepen.

De Amerikaan was generaal geweest, lid van de nationale chefs van staven, en het is absoluut niet gek dat hij die gok maakte. Want Nederlandse troepen zijn wel vaker in het geheim ingezet, zonder dat het publiek of zelfs de Tweede Kamer daarvan wisten.

Eén voorbeeld van zo’n geheime inzet was de zending van een groepje commando’s naar de bergen rond Sarajevo tijdens de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië, nog vóór er sprake was van het Dayton-akkoord.

Deze commando’s moesten de Bosnisch-Servische troepen observeren die Sarajevo belegerden en dagelijks beschoten, zo meldt een zeer betrouwbare bron.

Voor wie nu zijn schouders ophaalt: die Nederlandse troepen, en hun Britse collega’s, mochten daar toen helemaal niet zijn. Ze zaten middenin een oorlogszone, zonder enig mandaat en omringd door Bosnische Serviërs die gesteund werden door Servië, destijds de favoriete bondgenoot van Rusland.

De commando’s mochten dan ook niet ontdekt worden. Er zou grote stront aan de knikker zijn geweest – als de commando’s een ontdekking al overleefd hadden. De Bosnische Serviërs hadden internationaal flinke stampij kunnen maken met gevangen genomen Westerse commando’s. Of hun geuniformeerde lichamen.

Het is altijd geheim gehouden. Vermoedelijk zijn alleen de toenmalige fractievoorzitters van de partijen in de Tweede Kamer geïnformeerd door het toenmalige kabinet van Wim Kok. Maar ja, lid zijn van de Commissie ‘Stiekem’ betekent automatisch dat je je laat gijzelen door het kabinet. Want je hoort alles, maar je mag er niets mee. Intussen word je wél medeplichtig, en dus medeverantwoordelijk gemaakt.

Het gebeurt vaker dat Nederlandse strijdkrachten ergens worden ingezet, zonder dat Nederland zich op welke wijze dan ook publiekelijk gecommitteerd heeft, of het volk geïnformeerd.

Waarom doet Nederland dit? Simpel: het is in ons belang, want zo we kunnen onszelf op het wereldtoneel groter maken dan we werkelijk zijn. “Er is een reden waarom Nederland grotere vuisten heeft in de internationale diplomatie dan je van zo’n klein land zou verwachten”, zei een buitenlandse ambassadeur hier ooit over tegen mij.

Nederland is altijd haantje de voorste waar het gaat om het plezieren van vooral de Atlantische grote vrienden, de VS en Groot-Brittannië. Nederland onderhoudt sterke banden met die landen vanwege een vorm van tweestromen-diplomatie richting de Europese partners.

Door de sterke band met de VS en het VK, heeft Nederland een sterkere positie binnen de Europese Unie. Het is een beetje als een pispaaltje van de klas, die door snoep en ijsjes te geven vriendjes wordt met de breedstgeschouderde pestkop van de school, teneinde de anderen te imponeren.

Het is ook handig voor de handel; je hebt een streepje vóór op België (Antwerpen) of Duitsland (Hamburg) als je de Rotterdamse haven komt verkopen in Washington voor het één of ander.

Dus zou het niet verbazen als over 10 jaar een dossier openbaar wordt, waaruit blijkt dat in 2003 een Nederlands schip in de Perzische Golf de Iraakse legercommunicatie afluisterde en doorgaf aan de Amerikanen, die toen Irak binnenvielen.

Of dat een militair vliegveld werd gebruikt als doorvoerhaven voor ander materiaal dan in de haven van Rotterdam aankwam, waar de camera’s wél mochten filmen.

Het zou ook niet verbazen als over 25 jaar blijkt dat Nederlandse troepen in Afghanistan wél met enige regelmaat offensieve actie ondernamen met Amerikaanse troepen, ook al was dat expliciet verboden door het ISAF-mandaat.

Het is, vermoed ik, allemaal het gevolg van de maximale openheid die wij in Nederland hebben. Want paradoxaal genoeg leidt die grote openheid juist tot grote geheimhouding. En omdat het zo goed verborgen wordt, moet er altijd zo ontzettend veel gebeuren voordat bepaalde zaken eindelijk het daglicht zien.

Bezien zal moeten worden wat de commissie Davids en de onvermijdelijke parlementaire enquete boven water halen.