Categorieën
Analyses

Rutte en het Beest

Mark Rutte zit tussen wal en schip. Aan de ene kant wil hij voor 12 september uitstralen dat hij een boven de partijen uit stijgende premier is. Aan de andere kant moet hij als lijsttrekker van de VVD fors polariseren om rechtse kiezers van het CDA en de PVV aan zich te binden. Het probleem: het één sluit het ander uit. Want hoe kan Rutte na 12 september een regering smeden als het Beest van de Polarisatie zich niet meer terug in zijn kooi laat stoppen?

Toen Mark Rutte zich na de verkiezingen van 2010 in een kamertje opsloot met Job Cohen, Femke Halsema en Alexander Pechtold, gebeurde er iets wonderlijks op de VVD-burelen: emailboxen ontploften bijkans door een stroom woedende mails. VVD-leden, sympathisanten en kiezers lieten duidelijk merken dat zij absoluut niet wilden dat de VVD met linkse partijen in zee zou gaan. Met het CDA en de PVV was er immers een rechtse meerderheid, dus waarom zou deze historische kans op het eerste, geheel rechtse kabinet van na de Tweede Wereldoorlog genegeerd moeten worden?

De gesprekken met PvdA, Groenlinks en D66 hielden vrij snel weer op.

De woede-uitbarsting binnen de VVD-gelederen stond niet op zichzelf. Tijdens de voorafgaande verkiezingscampagne had de VVD zich immers flink afgezet tegen de grote linkse concurrent, de PvdA. Beide partijen polariseerden er flink op los, met het doel de strategische stem aan zich te binden. Maar toen de verkiezingen voorbij waren bleek het vooral voor Rutte enorm moeilijk het met veel zorg gekweekte Beest van de Polarisatie weer te temmen.

Polarisatie tot de 10e macht
De contouren van de komende verkiezingscampagne worden snel zichtbaar. Wéér sturen partijen aan op de strategische keuze. Ditmaal zijn het Rutte en Roemer die het polarisatiebeest uit de kooi hebben gelaten en het monster nog eens flink opjutten. Daar de SP zich linkser en compromislozer manifesteert dan de PvdA en de VVD zich rechtser opstelt om kiezers weg te halen bij de PVV, zal de polarisatie harder en dieper zijn dan in voorgaande verkiezingen.

Dat stelt Rutte op 13 september voor een enorm probleem. Want hoewel de VVD straks op rechts veruit de grootste is, zijn het CDA en de PVV naar verwachting dan te klein om samen met de VVD een meerderheidsregering te vormen. Daar D66, het CDA en de PvdA de PVV uitsluiten als regeringspartner, zal Rutte op papier gedwongen zijn zich weer in een kamertje op te sluiten met een Samsom en een Pechtold.

Een hels vooruitzicht voor al die kiezers die straks juist op Rutte gaan stemmen om de linkse partijen buiten de regering te houden, en die massaal weglopen bij de VVD als Rutte op het bordes gaat staan met Samsom en Pechtold. Vandaar misschien dat Rutte alvast een voorschot op de discussie nam door een nieuw gedoogkabinet niet uit te sluiten. Dat moest hij wel zeggen: de kiezer op rechts mag vóór de verkiezingen onder geen beding de indruk krijgen dat hij straks gaat onderhandelen met links.

Zo langzamerhand zal Rutte zich af gaan vragen of het wel zo verstandig is om het Beest van de Polarisatie steeds valser te maken. Na de vorige verkiezingen gromde het monster nog tegen hem; wellicht bijt het hem straks in de kont.