Op rechts profiteert alleen nog de VVD van de tanende kiezersgunst die eerst het CDA, en nu ook de PVV hard raken. Dat is niet zo gek: het CDA ontbeert een leider, is onzichtbaar in de coalitie en steekt daardoor flets af bij de energieke VVD van de jeune premier. Wilders krijgt nu echt last van het feit dat het door hem gesteunde kabinetsbeleid ervoor zorgt dat sociaal-economische zorgen belangrijker zijn geworden in de hoofden van mensen dan sociaal-culturele.
De VVD doet het onder Rutte goed in de peilingen. Dat is niet verrassend. Over het algemeen is het zo dat de kiezers die in het rechtse blok zitten zullen kiezen uit rechtse alternatieven als hun eigen rechtse partij het slecht doet in hun ogen. Een uitstapje naar een partij die als links gezien wordt is voor de meesten anathema.
Daar de drie grote partijen op rechts – VVD, CDA en PVV – alledrie regeringsverantwoordelijkheid dragen, is het voor teleurgestelde CDA’ers en PVV’ers die een bestraffend uitstapje willen maken moeilijk een alternatief te vinden.
Gevolg: zowel het CDA als de PVV zien kiezers in grote getale afhaken. Een deel ex-CDA-stemmers loopt over naar de VVD. Maar een veel groter deel van afhakers bij beide partijen verlaat letterlijk de arena. Ze geven aan bij de volgende verkiezingen thuis te zullen blijven.
Trendonderzoeken als die van Ipsos-Synovate signaleren om de zoveel weken wat het diepgaande kiezersonderzoek van het Nationaal Kiezersonderzoek al jaren laat zien: partijen als de LPF en PVV trekken vooral mensen naar de stembus die soms al tientallen jaren niet meer gestemd hebben (of dat zelfs nooit gedaan hebben). Voor veel van deze kiezers zijn cynisme en angst op sociaal-culturele onderwerpen grote drijfveren. Velen koesteren een groot wantrouwen jegens politici. Stel ze teleur, en je bent ze voor altijd kwijt.
Dit kiezersblok vormde de electorale basis voor Wilders en zijn PVV. Dat bleek beperkt, tussen de 8 a 12 Kamerzetels groot. Dus moest Wilders zijn vangnet groter maken. Hij wist dat Pim Fortuyn – die tenslotte ook een deuntje mee blies op sociaal-economische onderwerpen – een veel groter kiezerspotentieel aansprak. Dus keek Wilders heel goed naar kiezersonderzoek en formuleerde een sociaal-economisch links-conservatief programma dat een duidelijk kiezerspotentieel aansprak, mensen die bijvoorbeeld nog wel eens SP stemden.
Dat had direct resultaat. Met zijn profilering als beschermingsschild voor de (ouderen-)zorg vergrootte Wilders in één klap zijn kiezerspotentieel. In 2010 haalde hij er 24 zetels mee binnen. Maar die kracht blijkt ook zijn zwakte.
Hakken
Want het kabinet dat hij steunt hakt er ongenadig op los in het sociale domein en de zorg. De IQ-maatregel, het bevriezen van de zorgtoeslag terwijl premies stijgen, de eigen bijdrage wordt verhoogd en het basispakket wordt uitgekleed, ouderen met beginnend Alzheimer moeten een eigen bijdrage gaan betalen voor hulp van de geestelijke gezondheidszorg: Rutte deelt met goedkeuring van Wilders de ene na de andere klap uit aan een groot deel van Wilders’ electoraat.
Daar komt bij dat de bezuinigingen van het kabinet de economische groei bepaald geen goed doen. En dan druppelt vanuit het Catshuis nog meer vreselijk nieuws door over een nieuwe ronde van zware bezuinigingen.
Nu blijkt dat Wilders’ electoraat even snel weer weg loopt als het kwam.
Voor Wilders staat veel op het spel bij deze Catshuis-onderhandelingen. Niet alleen loopt hij het risico minstens 10 zetels aan kiezers voor altijd kwijt te raken, de uitdaging is veel fundamenteler. Voor veel van zijn kiezers is hij méér dan een politieke doerak die de boel in Den Haag eens even lekker opschudt.
Wilders zal moeten laten zien wat hij is: een ex-VVD’er die na 12 jaar het licht zag en echt invulling geeft aan zijn rol als beschermheer van de zorg, of een opportunist.
We weten het zodra de resultaten van het Catshuis er liggen.
UPDATE: Wilders kiest voor zijn partij.
Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.