Categorieën
Analyses Verkiezingen Voorpagina

Plotselinge verkiezingen drama voor CDA

Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou het CDA een dramatisch verlies lijden. Vergelijkbaar met 1994 zouden de christendemocraten 20 zetels verliezen. In dat jaar werd Paars-I gevormd en dat betekende een acht jaar durende tocht door de woestijn in de oppositie voor het CDA. Hetzelfde scenario dreigt nu weer, als het huidige kabinet valt en er verkiezingen worden uitgeschreven. Het CDA zou gedwongen zijn om weer met Jan Peter Balkenende de verkiezingen in te gaan, omdat er geen tijd zou zijn om een vervanger klaar te stomen. Dat is de reden waarom het CDA er alles aan doet om verkiezingen te voorkomen, zelfs als dat een knieval voor aartsrivaal PvdA inhoudt.

Jan Peter Balkenende is veel, maar hij is niet gek. Hij is extreem gevoelig voor aanvallen op zijn gebrekkige leiderschap en zijn persoon, en hij geeft steeds meer om zijn positie als premier. Maar hij is politiek ervaren genoeg om te weten dat de koek op is onder het kiezersvolk; zijn populariteit bevindt zich op een dieptepunt, vergelijkbaar met zulke ‘grootheden’ als Wouter Bos en Mariëtte Hamer. Dodelijk. De media hebben dat feit nog niet echt opgepikt maar dat zal niet lang meer duren.

Die impopulariteit van Balkenende baart het CDA zorgen, want het maakt dat de partij gegijzeld wordt door de angst voor plotselinge verkiezingen die men gedwongen met Balkenende als lijsttrekker in zal moeten. Het is al eerder geschreven op deze site: in 2006 wilde een deel van de CDA-top een paleisrevolutie organiseren. Balkenende en zijn politieke souffleur Jack de Vries moesten het veld ruimen vanwege de slechte positie van het CDA in de peilingen. Na het afzetten van Balkenende als politiek leider zou er een nieuwe leider gekozen moeten worden na een korte, interne campagne. Maar de plotselinge val van het zeer impopulaire CDA-VVD-D66-kabinet zette daar een streep door. Er was geen tijd om een leiderschapsverkiezing te organiseren, men moest het met Balkenende doen. Hij flikte het kunstje.

Die vlieger zou nu niet meer opgaan. In 2006 had Balkenende ondanks zijn populariteit nog één pluspunt onder kiezers waar hij zich aan op kon trekken: de premierbonus. Dat gaf kiezers vertrouwen in hem. Jack de Vries bouwde de verkiezingscampagne rond Balkenende op dat ene punt.

Maar peilingen – deze van Peil.nl van Maurice de Hond – nu geven aan dat het vertrouwen in Balkenende onder kiezers definitief tot onder het belangrijke indexcijfer 5 is gezakt. Het vertrouwen in de premier is dus beschadigd en dat betekent dat het ene fundament waar hij nog op scoorde onder de kiezer, nu ook weggeslagen is. Dat biedt weinig perspectief voor het CDA met Balkenende als lijsttrekker.

Het optreden van Balkenende in de zaak rondom het rapport van de commissie Davids inzake Irak heeft nog eens een extra dip in het kiezersvertrouwen in CDA-leider veroorzaakt. Balkenende zal hiervan niet meer herstellen en dat weet men bij het CDA ook. De conclusie kan dan ook alleen maar zijn dat het CDA met iemand anders aan de politieke leiding de verkiezingen in moet. Daarvoor is tijd nodig; het electoraat wennen aan een nieuwe politiek leider. Daarvoor moet je maanden uittrekken als partij en lijsttrekker; iedere nieuwe partijleider wil tenslotte zijn eigen mensen en vertrouwelingen om zich heen.

En dat is de reden waarom het CDA nu uiterst voorzichtig optreedt. Een knieval voor de PvdA zoals Balkenende deed omtrent ‘Davids’ zou enkele jaren geleden nog onvoorstelbaar geweest zijn, maar zelfs Balkenende zelf realiseert zich dat een val van het kabinet en verkiezingen zijn CDA nu voor enorme problemen zou plaatsen. Een leiderschapscrisis is funest tijdens een verkiezingscampagne.

Dat betekent overigens allemaal niet dat het CDA zich van alles zal laten welgevallen om zo’n val te voorkomen. Er kan zeker een nieuwe rel ontstaan die het kabinet kan doen vallen, en dan is het zaak voor het CDA om nieuwe verkiezingen te voorkomen. Het CDA zal liever willen lijmen dan met Balkenende nieuwe verkiezingen in moeten. Tijd rekken om de nieuwe politiek leider klaar te stomen is het devies.

Alles om te voorkomen dat het CDA weer in de oppositie terecht komt. De kans op een kabinetsval zal echter toenemen als de PvdA met iedere rel zetels wint in de peilingen waar het CDA verliest.